SANAT

SAHNE SANATLARI

Japonya'da sahne sanatlarının tarihi dans, drama ve müziğin birleşmesi ile ayırt edilmektedir. Bugün kültürün bu dalının önemli özelliği birçok sanatsal formun geçmişte degişik dönemlerdeki kökleri ile varlığını sürdürmesidir. Tiyatro alanı, örneğin tarihsel anlamda Bugaku (saray dansı ve müziği), Noh ve Kyogen (bir tur komik drama), Bunraku (kukla tiyatrosu), Kabuki (geleneksel Japon tiyatrosu), Singeki (yeni tiyatro) ve müzikalleri içine alir.

Kagura

Dini törenlerdeki samanca oyunların atası. Maskeli ve özel giysili, türkülü, şiirli pandomimler. 'Her yer ve şeyde tanrı var' teması işleniyor, çoğunlukla.

Gagaku

Budizmle birlikte Asya'dan Japonya'ya ulaşan 200 kadar kutsal metin, müzik eşliğinde, sözsüz oyun biçiminde sunuluyor. Maskeler Japonlarca yapılmış.

Bugaku

Danslı bir Asya oyunu. Bin yıllık bir geçmişi var. Kore, çin, Hint ve Manchu etkileri görülüyor. Maske ve oyun giysileri, söylenceleri simgeliyor.

Klasik Tiyatro

Japonya'da klasik tiyatro, genel olarak Noh ve Kyogen, Bungaku ve Kabuki'den oluşmaktadır. Bugaku halen bazı tapınaklarda icra edilmektedir. Fakat günümüzde dramadan daha ziyade dansla birleşmiştir.

NOH ve KYOGEN

Noh adı verilen popüler dramatik formun kökleri Sarugaku (maymun müziği)'ya uzanır. Sarugaku 14. yy.'da dansın tarım, akrobasi ve diğer gösterilerle birleşmesi ile gelişmiştir. Sarugaku, 14.yy.'da Noh'ya dönüşmüştür. Noh'un bugün bilinen biçimiyle mükelleştirmiştir: sanatçıların genellikle maske taktığı, kuralları olan müzikal bir dans-drama formudur. Sarugaku'nun mizahi yönü, özgür bir sanat olarak varlığını korumuştur ve sonunda Kyogen adını almıştır. Kyogen geleneksel olarak Noh oyunu aralarında sahnelenir. Nogakudo adı verilen özel tiyatrolarda sahnelenen Noh ve Kyogen oyunlarında yalnız erkek aktörler rol alır.

BUNRAKU (kukla tiyatrosu)

Bugün bilinen şekliyle kukla tiyatrosu 16.yy.'ın sonlarında gelişmiştir. Bu sıralarda Okinawa'dan Shamisen (üç telli bir tur saz) gelmiş, kuklacılık ve Jorurı (hikaye anlatan şarkılar) ile birleşmiştir. ünlü şarkıcı Takemoto Gidayu (1651-1714) Joruri'yi bir sanat olarak mükelleştirmiş ve oyun yazarı Chikamatsu Monzaemon (1653-1724) ile işbirliği yapmış ve bugün de zevkle izlenen başyapıtlar üretmişlerdir. 19. yy.'da Uemura Bunrakuken isimli bir tiyatrocunun eserleri herkes tarafından çok begenilince kukla tiyatrosuna "Bunraku" adı verilmiştir. Noh ve Kyogen gibi Bunraku'da da yalnız erkekler rol alır.

KABUKI

Kabuki sözcük olarak üç öğeden oluşuyor Kabuki: Ka (müzik-saz), Bu (dans-oyun), Ki (beceri, ustalık, yaratıçılık) vb. gibi. Kabuki'nin ilk gösterileri bir kadın grup tarafından sahnelenmiştir. Fakat 1629'da Tokugawa Shogunlugu, toplumun ahlaki için endişelenerek, tüm kadınların sahne icraatlarını yasaklayan bir bildiri yayınlamıştır. O zamandan sonra Meiji dönemine kadar Japonya resmi olarak hemen hemen hiçbir kadın oyuncuya sahip olmamıştır. Kabuki'de kadın rollerinin erkekler tarafından oynanması gerektiğinden 'onnagata' (kadın taklitçisi) adlandırılan bir aktör sınıfı ortaya çıkmıştır. Yavaş yavaş en önemli yönü olarak dans yerini dramaya bırakmıştır; ve profesyonel oyun yazarları ortaya çıkmaya başlamıştır. Bunların en başta geleni Chikamatsu Monzaemon'dur. 18. yy.'da "Kanadeyon Chushingura" gibi kukla tiyatrosu oyunları Kabuki'ye uyarlanmış ve özel olarak Kabuki için tasarlanmış tiyatrolar görülmüştür. Japonya'da sahne sanatlarının özgün karakteristiklerinden biri de her türün kendi özel tiyatrosu ile övünmesidir.

SHINGEKI

Shingeki, 20.yy.'in başlarında modern batı romanlarının etkisiyle doğmuş, az sayıda benzer düşüncedeki insanlardan kurulu yaklaşık 50 grup tarafından bugüne kadar getirilmiştir. Her zaman esas olarak gerçekcilik ile uğraşan shigeki, önemli unsurun dans ve müzik olduğu klasik Japon tiyatrosunun tersine, oyunun senaryosuna önem verir. Bir yazar ve yönetmen olan Osanai Kaoru (1881-1928) tarafından oluşturulan Tsukiji Shogekijo Tiyatrosu ve grubu, Shingeki'nin gelişmesinde önemli rol oynamıştır.

RAKUGO (meddah tiyatrosu)

Geleneksel Japon tarzı mizahi bir monolog olan Rakugo, Yose eğlence türünü en iyi şekilde temsil etmektedir. Rakugoko olarak adlandırılan oyuncu, geleneksel bir Kimono giyer, kare şeklindeki bir minderin üzerine oturur ve yalnız yelpaze kullanır. Monolog, 'makura' olarak adlandırılan bir önsözle başlar ve hikaye için sahneyi belirler; monolog 'ochi' olarak bilinen noktalı çizgi ile bitirilir. Birçok Rakugo mologu Edo (1608-1868) ve Meiji (1868-1912) Dönemlerinde ortaya çıkmıştır. Bu form bu devirlerde gelişmiş ve zirveye ulaşmıştır. çoğunun içeriği bugünkü izleyicilerin bildigi yaşam tarzından bütünüyle farklı bir yaşam tarzını yansıtır; ve sonuç olarak geleneksel Rakugo bir zamanlar topladığı geniş ilgiyi kaybetmiştir. Buna karşılık, birçok oyuncu kendini çağdaş yaşamla uyumlu yeni hikayeler üretmeye vermiştir.

MANZAI

Yose eğlencesinin yanında yer alan bir diğer popüler tür ise 'Manzai'dir. Bu mizahi diyalog formu geleneksel yeni yıl gösterilerinden gelişmiştir. Bunlar kutlamalarda şarkı söyleyip dans ederek ve sonra nükteli hazır cevaplarla eğlendirirlerdi. Manzai, 1930'lardan sonra batılı tarzda giyinmiş mizahi ikilileriyle ve çağdaş günlük yaşamdan alınmış konuları zekice işlemesiyle geniş kitlelerin ilgisini toplamıştır.

Kaynaklar
Japon Kültür Kütüphanesi
Japonya Tanıtım ve Rehber Kıtapları
Japonya Hakkındaki Kitaplar